Cała prawda i fikcja o błyskawicach kulowych

Riddle Lightning

„Drodzy redaktorzy, proszę wyjaśnić incydent, który przytrafił mi się 19 sierpnia 1960 r. Poszedłem z autobusu do Borysowki, gdzie mieszkają moi rodzice, i zauważyłem świetlny reflektor motocykla zbliżający się do mnie z lasu. Ale jak motocykl może poruszać się po deszczu na gliniastym polu? Zatrzymała się i zaczęła uważnie patrzeć.

Farah zatrzymał się w odległości 300 metrów ode mnie. Potem zauważyłem, że nie było śladu żadnego samochodu. „Farah” nagle rzucił się prosto na mnie i w 2 ... 3 krokach wstał - i wstaję, próbując rozwikłać, co to mokołoMoże być. Potem powoli zaczęła się oddalać, odległość między mną a „reflektorem” zaczęła się zwiększać, a potem szybko poszła w kierunku Kukshev. ”

Przed nami jedno z wielu spotkań z ciekawym zjawiskiem naturalnym - błyskawicą.

Zjawisko to nie było od dawna rozpoznawane w nauce. Mówili o błyskawicach kulowych, że to złudzenie optyczne i nic więcej. Francuski fizyk Mascard nazwał ją „owocem podekscytowanej fantazji”. A w jednym z niemieckich podręczników do fizyki z końca ubiegłego wieku argumentowano, że błyskawica nie może istnieć, ponieważ było to „zjawisko, które nie spełnia praw natury”.

Naukowcy, jak widzimy, mogą się również mylić, gdy zostaną skonfrontowani z tajemnicami natury. Co więcej, często się mylą nie dlatego, że mają „zły charakter”, który nie pozwala im pogardzać nowymi pomysłami naukowymi ani zgadzać się z faktami sprzecznymi z ich poglądami. Przyczyny tego są znacznie głębsze, w tym w szczególności chęć zachowania w sposób uczciwy i kompletny systemu poglądów panujących w naukach przyrodniczych na temat struktury świata. Jednak poznanie jest procesem, którego nie można zatrzymać, dopóki ludzkość istnieje. Podstawą tego procesu jest zasada: nie wiem dzisiaj - będę wiedzieć jutro. Zasada, która jest wprost przeciwna do religijnej: nie wiem i nie powinna wiedzieć, ponieważ wszystko, co jest niezrozumiałe, wspaniałe, pochodzi od Boga, potwierdzenie jego istnienia i nie można tego wiedzieć. Błyskawica może być uważana za klasyczny przykład tego, jak pod naciskiem faktów zmieniło się podejście naukowców do nich.

Stopniowo zebrano wiele materiałów, co wskazuje, że błyskawica jest również rzeczywistością. Wiele osób zgłosiło spotkania z tym tajemniczym towarzyszem burz.

W 1975 r. Czasopismo Science and Life wraz z Institute of Terrestrial Magnetism, Ionosphere and Radio Wave Propagation of the USSR Academy of Science opublikowało kwestionariusz zawierający szereg pytań dotyczących błyskawic kulowych oraz prośbę naocznych świadków tego zjawiska o udzielenie odpowiedzi na pytania. Redaktorzy otrzymali ponad tysiąc listów opisujących przypadki obserwacji pioruna kulowego. Autorami są naukowcy, inżynierowie, nauczyciele, piloci, meteorolodzy ...

Sądząc po historiach ludzi, którzy widzieli ten „cud natury”, błyskawica czasami osiąga rozmiar piłki nożnej, a nawet więcej. Rusza się w powietrzu raczej powoli. Łatwo jest podążać za jej oczami. Czasami taka świecąca kula prawie się zatrzymuje, a kiedy dotrze do przeszkody, często wybucha, powodując zniszczenie. W innych przypadkach błyskawica znika cicho.

Kiedy ta piłka się porusza, słychać w powietrzu lekki gwizd lub syk. Kolor kulek jest inny. Obserwatorzy twierdzą, że widzieli czerwony i olśniewający biały, niebieski, a nawet czarny! Ponadto błyskawica nie zawsze jest kulista - istnieją również gruszki w kształcie jajka. Wielu świadkom udało się ją sfotografować.

Połączenie błyskawicy kulowej z konwencjonalną, liniową błyskawicą jest potwierdzone przez szereg faktów. P. Grishnenkov z Murom widział, jak błyskawica z kuli wyskakuje z ziemi w miejscu liniowego uderzenia pioruna.Student Tomsk University A. Sozonov zobaczył trzy błyskawice kulowe o jasnym białym kolorze, oddzielone od środkowej części kanału liniowej błyskawicy i zaczął powoli opadać. Kierowca lokomotywy elektrycznej A. Orłow opisał przypadek, w którym piorun kulisty poleciał w górę, gdy piorun liniowy uderzył w stalową podporę linii elektroenergetycznej.

Profesor uniwersytecki A. Timoshchuk szczegółowo opowiedział o swoim spotkaniu z kulą ognia.

Piorun uderzył drutami w pobliżu słupa. W tym samym momencie na przewodzie pojawił się żółto-zielony błysk, który zaczął „wybuchać”. Uformowała się kula, która powoli toczyła się po obwisłym drucie. Stopniowo stał się czerwony. Piłka zeskoczyła na dolny drut, a następnie spadła na gałęzie topoli. Rozległ się silny trzask, leciały czerwone iskry i kilka małych piłek stoczyło się po gałęziach. Piłka zaczęła skakać po chodniku, skacząc i rozrzucając iskry wokół siebie. Wreszcie rozpadło się na kilka kawałków, które szybko zgasły. Wszystko to wydarzyło się w około dziesięć sekund i zostało zaobserwowane przez inną osobę.

Tylko hipotezy

Musimy natychmiast dokonać rezerwacji: nie ma powszechnie akceptowanego naukowego wyjaśnienia natury błyskawicy kulowej, ale istnieje wiele założeń i hipotez. I nie wszystkie z nich zasługują na uwagę. Jednak niektóre założenia dotyczące powstania tego cudu elektrycznego są w dużej mierze uzasadnione. Jeden z nich należy do akademika P.L. Kapitza.

Jego zdaniem piorun kulowy jest zasilany przez emisje radiowe powstające w wyniku wyładowań atmosferycznych elektryczności. Jeśli, jak pisze, „nie ma w naturze żadnych źródeł energii, które nie są nam jeszcze znane, wówczas na podstawie prawa zachowania energii musimy zaakceptować, że podczas blasku energia jest stale dostarczana do pioruna kulowego i jesteśmy zmuszeni szukać tego źródła energii poza objętością pioruna kulowego. Błyskawica kulowa występuje tam, gdzie fale radiowe osiągają najwyższą intensywność. ”

Wyjaśnienie piorunochronu zaproponowane przez wybitnego radzieckiego naukowca zgadza się z wieloma jego cechami; a także z tym, że czasami toczy się po powierzchni różnych przedmiotów bez pozostawiania oparzeń, a także z tym, że najczęściej przenika do pomieszczeń przez kominy, okna, a nawet małe szczeliny.

Doktor nauk fizycznych i matematycznych I.P. Stakhanov zasugerował, że piorun kulisty pojawia się, gdy znaczna ilość wody wchodzi do kanału zwykłej błyskawicy. Podczas łączenia (rekombinacji) cząsteczki wody przyklejają się do jonów dodatnich i ujemnych, tworząc wokół nich powłokę. Ta powłoka zatrzymuje wiązanie jonów, zakłócając ich bezpośredni kontakt.

Występowanie takich powłok wodnych wokół jonów w roztworach jest znane. Ale czy to samo może się wydarzyć w gazach? Najwyraźniej tak, ponieważ obecnie wiadomo, że w niższych warstwach jonosfery istnieje wiele podobnych jonów związanych z cząsteczkami wody.

Piorun kulisty średniej wielkości (o średnicy od dziesięciu do dwudziestu centymetrów) może powstać z dużej kropli rosy, która spadła do kanału wyładowczego z burzy. Z drugiej strony, jak wykazały obliczenia, dla stabilności pioruna kulowego konieczne jest, aby gęstość jego substancji nie różniła się znacznie od gęstości otaczającego powietrza.

„Jeśli piorun kulisty”, pisze I.P. Stakhanov, - wpada w takie warunki, gdy jego temperatura wzrośnie powyżej pewnej granicy (na przykład ze względu na spadek wymiany ciepła w zamkniętej przestrzeni), a następnie rozpoczyna się reakcja łańcuchowa zniszczenia skorup wodnych, co prowadzi do wybuchu. W zwykłych warunkach piorun powoli „wypala się” z powodu rekombinacji. Prowadzi to do zmiany gęstości, w wyniku czego błyskawica „rozpada się”, rzucając kawałki substancji, które naoczni świadkowie biorą za iskry ”.

Naukowcy oczywiście nie są zadowoleni z gromadzenia wiarygodnych dowodów na pojawienie się błyskawicy. Próbują dostać to do laboratorium, eksperymentalnie sprawdzając swoje założenia teoretyczne i obliczenia matematyczne.

Mezentsev V.A. Encyklopedia cudów. Książę I. Normalny do niezwykłego. - 3. edycja - M., Wiedza.1988.